Robert Wyatt, ooit de zweetharige zanger/drummer van Soft Machine, sprong dronken door een raam. Hij verblijft sindsdien in een rolstoel maar liet toch weer van zich horen middels platen en gedichten.
Pas werkelijk in de schijnwerpers kwam hij echter weer door Costello's Shipbuilding. Dus opnieuw: interviews, tv, fotosessies. En dat terwijl hij het liefst in zijn woning vlakbij barcelona zit. Vanwege de rust en het klimaat.

Tekst : Griselda Visser.


De Albany Empire in de buitenwijk Deptford, zuid-Londen, verrijst in al haar post-moderne glorie temidden van grauwe huizenblokkenen verweerde winkelpuien. Op dinsdagavonden is de Empire een geliefd toevuchtsoord voor vele Londense ‘mobile knives’, daar ex-Squeeze zanger Glen tilbrook er zjin ’Yow Club’ organiseert , synoniem voor een discotheek annex live-optredens van bekende musici.
Op een stralende middag in mei vormt de Empire de locatie voord de televisieregistratie van het Channel 4 live-programma Loose Talk. Overal kabëls, koptelefoons, camera's, een regelmatig paars aanlopende regisseur en de o zo hulpvaardige juffrouw van de catering die ons tot tweemaal verzoekt de zaal te verlaten. – ‘Nee, dank u, we komen voor Robert Wyatt’. – ‘Dan zullen Jullie toch buiten moeten wachten’. Gelukkig verschijnt dan als reddende engel de PR-jongen van Rough Trade die ons vriendelijk meeloodst naar de foyer, waar Robert op ons wacht.

Een wrede speling van het lot heeft er voor gezorgd dat de voormalige drummer/zanger van de legendarische Soft Machine voor de rest van zijn leven aan een rolstoel gekluisterd is, doordat hij jaren geleden, op een feest, in een dronken bui door een raam is gesprongen. Een benefietconcert werd georganiseerd door een aantal vrienden, de actrice Julie Christie schonk Robert en zijn vrouw Alfreda een huis in Twickenham, maar spoedig zette de kille stilte in. Far from the madding crowd luisterde hij naar volksmuziek uit Zuid-Amerika, China en Japan, radio-uitzendingen uit alle delen van de wereld en wijdde zich aan de dichtkunst. Eind jaren '70 verschenen er enkele platen en gedichten, maar het is de single Shipbuilding (N.B. voor de tweede keer uitgebracht!) die Robert opnieuw in de schijnwerpers zet.
Zijn elpee Nothing can stop us bevat onder meer Spaanse nummers, een coverversie van Billie Holiday's S t r a n g e Fruit en het als monologue extérieur voorgedragen gedicht Stalingrad van Peter Blackman.


Elvis

Hij glimlacht verlegen wanneer er aanstalten wordt gemaakt om het interview te beginnen. ‘Eh… als er een vraag is die ik moellijk vind om te beantwoorden slaan we die maar over, goed?’

Je legt een grote interesse voor Spaanse, revolutionair getinte nummers aan de dag, getuige onder andere het nummer Caimanera.

‘Spaans is altijd een van m’n favoriete talen geweest. Ik heb’t twee jaar gestudeerd en ook al beheers ik het niet tot in de vingertoppen het is een heel melodieuze taal voor me en prettig om in te zingen. Die nummers op de elpee zijn volksliederen en ademen ook die volksgeest uit .. dat temperamentvolle, levendige, dat spreekt me heel erg aan’.

Hoe is de samenwerking met Elvis Costello tot stand gekomen?

'Wel, Elvis had 't nummer Shipbuilding geschreven en de tape naar Rough Trade gestuurd met het verzoek of ik 't wilde zingen. Ik kon me prima verenigen met de strekking van het nummer (gericht tegen de Falklandoorlog) enne.. (lacht) ik voel me zeer gevleid dat ik benaderd ben om het te vertolken'.
De single Shipbuilding verschijnt in vier verschillende uitklaphoezen op de markt, ieder bedrukt met een detail van de schilderingen die Stanley Spencer in opdracht van een oorlogscomité vervaardigde ter nagedachtenis aan de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. De wandschilderingen bevinden zich in het Londense Imperial War Museum.

'Ik kende die schilderingen niet, mijn vrouw Alfreda, die zelf schilderes is, heeft me attent gemaakt op Spencers werk'.
Een oorlogsmonument dat, verscholen achter betonnen museummuren, nieuw leven en betekenis ingeblazen krijgt.

Ben je nog steeds geïnteresseerd in politiek?

'Jazeker (de lichte ogen schieten vuur), natuurlijk zelfs, het is een belangrijk onderdeel van m'n leven. Alleen… ik ben geen voorstander meer van het dogmatisch Marxisme, ik pleit voor relatieve toepassing van de marxistische doctrine, dus al naar gelang de situatia - - - - - [onvolledige zin/phrase incomplète].


Foto

Hoe ervaar je het om weer in the picture te zijn?

'Tsja.. weet je, ik ben al een tijd bezig met muziek en ik beschouw het als een combinatie van plezier en een mogelijkheid om in m'n bestaan te voorzien. Ik ben heel blij met het succes van Shipbuilding, maar ik ga op dezelfde weg voort, ik blijf de dingen doen die ik altijd heb gedaan...'

Een journalist schreef eens dat de schrijver Robert Graves van vérstrekkende invloed op je is geweest in je jonge jaren…

'O ja, ik weet welk artikel je bedoelt, maar dat is niet waar. Robert Graves was een vriend van m'n ouders die in de jaren '30 op Mallorca zijn gaan wonen, we kwamen veel bij hem over de vloer. Maar die journalist heeft er een heel verhaal omheen gesponnen om me interessanter te doen lijken.

Tijd voor de fotosessie. 'Zeg, ik wil niet alleen op de foto, after all, it takes two for an interview'.
Inmiddels zijn de repetities voor Loose Talk in volle gang. Robert zal tezamen met Elvis Costello geïnterviewd worden. Als visuele attractie zal de promotievideo van Shipbuilding vertoond worden, waarin naast Costllo en Wyatt Steve Naieve van The Attractions en Mark Bedford van Madness te zien zijn.

Presentatrice Vivien Goldman, gehuld in een gifgroen gewaad, repeteert haar teksten die een satirische kijk op actualiteiten vormen, de performance-kunstenaar Bruce McLean zorgt voor de nodige hilariteit, Costello en Wyatt zijn in druk gesprek verwikkeld.


Licht

De dame van de make-up maakt haar ronde en voorziet de gasten van de nodige oorlogskleuren. Costello protesteert, maar krijgt er duchtig met de rougekwast van langs.
Om vijf uur gaat de zaal open en het jeugdige publiek stroomt binnen. Veel Joboxers-petten, Tears For Fears-staartjes en nog meer moois. De regisseur verzoekt iedereen dringend om op het aangegeven sein flinkt te applaudiseren. Eerste poging: 'Nou, nou jullie zijn hier toch voor je plezier?' Tweede poging: 'Ja. ho maar!'

17.30 u. Loose Talk in de ether, gesprekken, grappen, reclames tussendoor en dan is het de beurt aan Wyatt en Costello. Robert praat met zachte stem, geeft korte antwoorden, laat het gesprek eigenlijk aan Costello over. Elvis is duidelijk op z'n gemak en praat gedecideerd: 'De melodie voor Shipbuilding is geschreven door Clive Langer, die me de tape meegaf toen ik op toernee ging door Australië. Het nieuws over de Falklandoorlqg bereikte ons op derdehands wijze via de Australische pers en was sterk gedramatiseerd. Ik zag alles in een ander licht, waarschijnlijk ook omdat ik er zo ver vandaan stond.

Het idee van Shipbuilding is op twee niveaus in het nummer verwerkt: de Falklandoorlog en het wegvallen van de scheepsbouw in Engeland als belangrijke bron van inkomsten. Het verbaast me niet dat de single nu pas succes heeft, het heeft even moeten duren eer men de zinloosheid van die oorlog inzag...'

Z'n bijtende kritiek vindt grote publiekelijke bijval. Robert deelt mee dat hij in de nabije toekomst enkele nummers van Costello en Clive Langer gaat opnemen, de samenwerking blijkt vruchtbaar.

De laatste minuten van het programma tikken weg, maar het indringendste beeld blijft hangen: Robert Wyatt die tegen een achtergrond van verlaten scheepswerven en met tegenlicht gefilmde scheepsboegen zingt:

'It's just a rumour that was spread around town
Somebody said that someone got filled in
For saying that people get killed in
The result of this shipbuilding...'